Regeerakkoord: impact op zorg en sociale zekerheid

De coalitie wil verbeteringen doorvoeren aan het stelsel om toegang tot het stelsel en de betaalbaarheid ervan te kunnen blijven borgen. Hierbij wordt naast gezondheid ook onderwijs, sport, huisvesting, bestaanszekerheid en leefomgeving betrokken. Dat kwetsbare mensen zeven jaar korter leven en vijftien jaar in minder goede gezondheid vindt de coalitie onacceptabel. Daarnaast moet zorg voor iedereen betaalbaar, beschikbaar en bereikbaar blijven.

1.1 Zorgmaatregelen algemeen

• Het eigen risico wordt slimmer en betaalbaarder. Mensen betalen straks niet hun gehele eigen risico ineens, maar een betaling per behandeling tot een maximum van €385. Verder wordt de stapeling van eigen bijdragen gemonitord en tegengegaan, bijvoorbeeld door de eigen betalingen voor geneesmiddelen (GVS) te maximeren.
• Met het versterken van de pandemische paraatheid worden lessen getrokken uit de coronacrisis om beter voorbereid te zijn op toekomstige gezondheidscrises. Verder wordt werken in de zorg aantrekkelijker gemaakt en wordt overwogen een Chief Medical Officer in te stellen die vanuit technisch-inhoudelijke kennis bijdraagt aan betere publieke zorg.
• Ten aanzien van preventie en een gezonde levensstijl ligt de focus op jeugd met sport, voeding en bewegen. Het Preventieakkoord met als doel een gezonde generatie in 2040 wordt verbreed met mentale weerbaarheid. Door een hogere belasting op suikerhoudende dranken en hogere accijnzen op tabak worden gezonde keuzes gestimuleerd en ongezonde keuzes ontmoedigd. Een suikerbelasting is nog in overweging en op termijn gaat mogelijk de BTW op groente en fruit naar 0%. Met de industrie worden bindende afspraken gemaakt over gezondere voeding. Sportverenigingen krijgen hulp om Nederlanders (weer) aan het sporten te krijgen. In onderzoek naar de aanpak van Alzheimer, obesitas en kanker wordt extra geïnvesteerd.
• Een staatscommissie gaat de status van XTC (MDMA) in het kader van de volksgezondheid onderzoeken en advies uitbrengen over de voor- en nadelen van medicinaal gebruik.
• Om ongewenste en onbedoelde zwangerschappen en (herhaalde) abortussen te verminderen wordt ingezet op voorlichting en ondersteuning en gratis anticonceptie voor kwetsbare groepen. Verder wordt de rol van de huisarts rondom zwangerschap vergroot en komen de niet-invasieve prenatale test (NIPT) en 20-wekenecho voor alle vrouwen zonder kosten beschikbaar.

1.2 Beperken stijgende zorgkosten

• Passende zorg is de norm, wat betekent dat deze bewezen effectief is en gericht op gezondheid, functioneren en kwaliteit van leven. Zorg wordt op de juiste plek geleverd: vaak voorkomende niet-complexe zorg is voor iedereen dichtbij beschikbaar.
• Vanuit de gedachte van passende zorg wordt de toets op het verzekerde pakket van de basisverzekering verbeterd en verbreed, kan de tweede lijn dezelfde zorg niet voor een hoger tarief declareren en wordt de rol van huisartsen versterkt.
• Dure genees- en hulpmiddelen moeten tegen een eerlijke prijs op de markt komen door een inzet op transparantie in prijsopbouw en -onderhandeling.
• Door de inzet op passende zorg en een praktijkondersteuner huisarts (POH) kan de GGZ zich meer richten op complexere problematiek.
• Het contracteerproces wordt verbeterd omdat dit de basis vormt voor afspraken over passende zorg, betaalbaarheid en doelmatigheid. Als de ongecontracteerde zorg in de GGZ en wijkverpleging onvoldoende afneemt wordt de aanpak verstevigd door maatregelen als verplichte kwaliteitsregistratie en onafhankelijke indicatiestelling.
• Voor de transformatie naar passende zorg, bestuurbaarheid van ziekenhuizen en afremmen van perverse prikkels hebben ook ziekenhuizen een verantwoordelijkheid. Bij onvoldoende verbetering binnen twee jaar komen alle medisch specialisten in loondienst.

De coalitie ziet in dat veel plannen niet binnen één kabinetsperiode te realiseren zijn en wil daarom samenwerken met o.a. lokale overheden. Om een stabielere financiering voor gemeenten te realiseren wordt een nieuwe financieringssystematiek uitgewerkt voor de periode na 2025. In de huidige kabinetsperiode wordt de financiering van gemeenten grotendeels vormgegeven via de accres systematiek. Verder wordt de oploop van de opschalingskorting geschrapt.

​2.1 Zorg en ondersteuning

• In plaats van het abonnementstarief wordt toegewerkt naar een eerlijkere eigen bijdrage voor de huishoudelijke hulp met landelijke normen en met oog voor betaalbaarheid.
• Naast de eerder genoemde toets op het basispakket vanuit passende zorg wordt ook gekeken naar bewezen (kosten)effectiviteit in de Wlz, Jeugdwet en Wmo 2015.
• In elke gemeente wordt het programma Kansrijke Start ingevoerd om vrouwen en pasgeborenen te ondersteunen bij de cruciale eerste 1000 dagen.
• In het kader van gezond ouder worden in de eigen of passende omgeving stimuleert de coalitie gemeenten om mogelijk kwetsbare ouderen vroeg in beeld te hebben. Om langer thuis wonen verder te faciliteren worden ook wonen en zorg in de ouderenzorg stapsgewijs gescheiden, wat betekent dat de bewoner huur gaat betalen. Ook wordt ingezet op meer seniorenwoningen en andere woonvormen, levensloopbestendige woningen, mantelzorg, digitale zorg, domotica en valpreventie.
• Ingezet wordt op voorkomen van dakloosheid, vernieuwing van de maatschappelijke opvang en het realiseren van woonplekken met passende ondersteuning voor (dreigend) daklozen.
• Om zwaardere zorg te voorkomen wordt ingezet op goede, tijdige en passende jeugdzorg. Afgebakend wordt wat onder jeugdzorg wordt verstaan en gemeenten worden in staat gesteld om dit te leveren. Gespecialiseerde jeugdzorg (waaronder jeugd-GGZ) wordt centraler ingekocht en de jeugdbeschermingsketen wordt verbeterd. Verder worden extra middelen beschikbaar gesteld voor de jeugdzorg en vanaf 2024 extra beleidsmaatregelen genomen, zoals bijvoorbeeld normering van behandelduur en introductie van een eigen bijdrage.
• Om ervoor te zorgen dat personen met verward gedrag aparte zorg krijgen en niet onnodig worden opgepakt gaan politie en GGZ intensiever samenwerken.

​2.2 Energiearmoede en duurzaamheid

• In plaats van het abonnementstarief wordt toegewerkt naar een eerlijkere eigen bijdrage voor de huishoudelijke hulp met landelijke normen en met oog voor betaalbaarheid.
• Naast de eerder genoemde toets op het basispakket vanuit passende zorg wordt ook gekeken naar bewezen (kosten)effectiviteit in de Wlz, Jeugdwet en Wmo 2015.
• In elke gemeente wordt het programma Kansrijke Start ingevoerd om vrouwen en pasgeborenen te ondersteunen bij de cruciale eerste 1000 dagen.
• In het kader van gezond ouder worden in de eigen of passende omgeving stimuleert de coalitie gemeenten om mogelijk kwetsbare ouderen vroeg in beeld te hebben. Om langer thuis wonen verder te faciliteren worden ook wonen en zorg in de ouderenzorg stapsgewijs gescheiden, wat betekent dat de bewoner huur gaat betalen. Ook wordt ingezet op meer seniorenwoningen en andere woonvormen, levensloopbestendige woningen, mantelzorg, digitale zorg, domotica en valpreventie.
• Ingezet wordt op voorkomen van dakloosheid, vernieuwing van de maatschappelijke opvang en het realiseren van woonplekken met passende ondersteuning voor (dreigend) daklozen.
• Om zwaardere zorg te voorkomen wordt ingezet op goede, tijdige en passende jeugdzorg. Afgebakend wordt wat onder jeugdzorg wordt verstaan en gemeenten worden in staat gesteld om dit te leveren. Gespecialiseerde jeugdzorg (waaronder jeugd-GGZ) wordt centraler ingekocht en de jeugdbeschermingsketen wordt verbeterd. Verder worden extra middelen beschikbaar gesteld voor de jeugdzorg en vanaf 2024 extra beleidsmaatregelen genomen, zoals bijvoorbeeld normering van behandelduur en introductie van een eigen bijdrage.
• Om ervoor te zorgen dat personen met verward gedrag aparte zorg krijgen en niet onnodig worden opgepakt gaan politie en GGZ intensiever samenwerken.
• Mede omdat klimaatverandering dé uitdaging van onze generatie is wordt een minister voor Klimaat en Energie aangesteld.
• Medeoverheden ontvangen middelen voor de uitvoering van het klimaatbeleid.
• Met een Nationaal Isolatieprogramma met middelen tot ten minste 2030 wil de coalitie woningen sneller, slimmer en socialer isoleren. Begonnen wordt bij de woningen die het slechtst geïsoleerd zijn en lage en middeninkomens krijgen (extra) ondersteuning.
• Verhuurders moeten huurwoningen met slechte isolatie gaan verduurzamen, anders mogen ze op termijn niet meer verhuurd worden.

2.3 Overige maatregelen sociaal domein

• De coalitie zet de brede armoede- en schuldenaanpak voort en zorgt voor een betere, verantwoorde overheidsincasso. Het aantal kinderen dat in armoede opgroeit moet in vier jaar halveren.
• De bijverdiengrenzen in de Participatiewet worden verruimd en samen met gemeenten wordt ervoor gezorgd dat mensen die langdurig in de bijstand zitten actief worden benaderd en ondersteund en gestimuleerd naar werk.
• De kostendelersnorm wordt gewijzigd zodat inwonende jongvolwassenen tot 27 jaar niet langer meetellen als kostendeler.
• De duur van schuldhulptrajecten wordt verkort, de toegang tot de WSNP verbeterd en probleemschulden worden sneller opgelost, onder andere door meer mogelijkheden te bieden om tot een schuldregeling te komen.
• Om schulden te voorkomen of vroegtijdig te verhelpen wordt ingezet op financiële educatie, preventie en vroegsignalering. Mensen krijgen meer ruimte om een reserve aan te houden.
• Aan beschermingsbewindvoerders worden strengere eisen gesteld. Opstapeling van schulden wordt tegengegaan door een maximum aan verhogingen, rente- en incassokosten. Overheidsincasso wordt beter en verantwoorder met oog voor de menselijke maat. Doorverkoop van schulden als verdienmodel wordt tegengegaan.
• Mogelijkheden voor burgerparticipatie en burgerinitiatieven worden gestimuleerd op lokaal niveau, waaronder een uitdaagrecht waarbij mensen publieke taken kunnen overnemen van gemeenten inclusief benodigde publieke middelen.
• Onbedoelde fouten mogen niet meteen leiden tot een stempel als fraudeur. Door opname van hardheidsclausules in de wet ontstaat in de uitvoering meer beslisruimte.
• In wetsvoorstellen komt meer aandacht voor de uitvoeringstoets door instanties zelf en ook gaat een ‘doenvermogenstoets’ hiervan onderdeel uitmaken. De effecten van wetgeving op de uitvoering worden na één jaar geëvalueerd (invoeringstoets).
• Elke vier jaar wordt het sociaal minimum herijkt om te bepalen of het toereikend is om van de leven en mee te doen in de samenleving.
• Om de druk op gemeenten te verlichten worden regionale afspraken gemaakt over tijdelijke woningen voor statushouders.
• Voor bewoners die vastlopen bij of vragen hebben over de (Rijks)overheid wordt gedacht aan een loket bij gemeenten.
• De toegang tot het recht wordt vergroot door de griffierechten met 25% te verlagen. Verder wordt de sociale advocatuur versterkt, waarbij een bijdrage van de gehele advocatuur wordt verwacht.
• Gemeenten krijgen meer mogelijkheden om laaggeletterdheid aan te pakken.
• Binnen een brede aanpak van bestrijding van armoede in kwetsbare wijken door gemeenten wordt geïnvesteerd in een rijke schooldag. Scholen bepalen zelf wat nodig is om de kansenongelijkheid te verkleinen.

3. Inkomensregelingen en arbeidsmarkt

De kloof op de arbeidsmarkt is toegenomen en het Sociaal Cultureel Planbureau stelt dat 28% van de Nederlandse bevolking (financieel) kwetsbaar is. Daarom wil de coalitie een aantal grote hervormingen op de arbeidsmarkt doorvoeren die de bestaanszekerheid van lage en middeninkomens versterken en de lasten verlagen. Ook worden flinke aanpassingen doorgevoerd in het toeslagenstelsel.

​3.1 Inkomensregelingen, toeslagen en fiscaliteit

• Ambitie is om de toeslagen af te schaffen. Eerst wordt de kinderopvangtoeslag herzien, door de vergoeding voor kinderopvang in stappen te verhogen naar 95% (en later mogelijk 100%) voor werkende ouders met kinderen tot 12 jaar. Om terugvorderingen te voorkomen wordt deze direct uitgekeerd aan de kinderopvanginstelling. De huurtoeslag wordt hervormd en vereenvoudigd door de maximale huurgrens af te schaffen en over te stappen naar een systeem van normhuren op basis van inkomen. De zorgtoeslag blijft voorlopig bestaan.
• De eerste stappen worden gezet om het belastingstelsel te vereenvoudigen en te hervormen.
• In de herijking van de hersteloperatie inzake de toeslagenaffaire is onder meer voorzien in een grotere rol voor gemeenten om ouders een vast aanspreekpunt en gerichtere ondersteuning te bieden.
• Omdat iedereen moet kunnen studeren ongeacht het inkomen van de ouders wordt per studiejaar 2023/2024 een basisbeurs voor alle studenten ingevoerd en een inkomensafhankelijke aanvullende beurs.
• Naar voorbeeld van de Amerikaanse ‘Taxpayers Advocate Service’ wordt een laagdrempelige, onafhankelijke fiscale rechtshulp ingesteld waar inwoners gebruik van kunnen maken.

3.2 Arbeidsmarkt

• Voor de hervorming van de arbeidsmarkt, re-integratie en het aanpakken van armoede en schulden komt €500 miljoen per jaar beschikbaar.
• De verschillen tussen vast en flexibel werk worden verkleind.
• Werken wordt lonender en de armoedeval wordt verkleind. Op basis van de 36-urige werkweek wordt een minimumuurloon ingevoerd. Het minimumloon wordt stapsgewijs verhoogd met 7,5% waarbij de koppeling met de uitkeringen wordt behouden (behalve de AOW) om het bestaansminimum te verstevigen.
• Voorzien wordt in een lastenverlichting van €3 miljard voor met name lage en middeninkomens, werkenden en gezinnen.
• Voor alle zelfstandigen komt er een arbeidsongeschiktheidsverzekering (dus ook voor ZZP’ers).

Zoals in de inleiding aangegeven houden we je op de hoogte van de ontwikkelingen. Heb je voor nu al vragen? Neem dan gerust contact op met je regiomanager.

PS Volg je ons al op LinkedIn? Ook daar posten we regelmatig relevante informatie.